Hôm nay 28/4/2015, mình được ngồi cùng xe với cha Trần Phú Sơn – chánh xứ Kẻ Sặt - trên đường đi Vũng Tàu mừng cha Giám luật Nguyễn Văn Giản. Suốt 80 cây số đường trường, cụ Sơn hứng chí thế nào kể lại những năm tháng tu chui khó quên tại Tu Hội Tông Đồ Nhỏ (Bạch Lâm, Gia Kiệm). Những chuyện biết rồi đã đành, nhiều chuyện hay chưa ai kể bao giờ. Nay mạn phép cụ kể lại vài chuyện hầu anh em cho vui cửa vui nhà, nhất là biết thêm những gian khổ của đời tu thời đó, nhưng anh em mình vẫn quyết chí theo Chúa, dù gian khổ hy sinh, dù bị đe dọa, cấm cách đủ kiểu.
Các thày Piox tại Tông Đồ Nhỏ, Gia Kiệm
- TARZAN : Hai năm đầu, kinh tế khó khăn, anh em phải vào Cây Gáo làm lúa. Sáng thứ hai, anh Hai (cha Châu), anh Ba (cha Tiến) cuốc bộ với anh em vào tới cánh đồng Thánh Tâm (nay thành lòng hồ Trị An). Quãng đường cả chục cây số, leo núi lội ruộng nên không thể sáng đi chiều về. Cha con dựng lều ở đó cả tuần lễ. Sáng sớm hai Anh làm lễ trong lều. Ban ngày cha con nai lưng ra cày cuốc. Chiều tối đi mò cua bắt ốc, kiếm rau rừng “cải thiện” đời sống.
Trong nhóm có một anh Tarzan. Giờ giải lao, anh ta leo lên đồi, biến mất trong rừng cây. Một loáng sau trở về, bộ đồ lính lủng lẳng nào chuối chín, nào ổi, na, đu đủ thơm ngon, đủ sức xoa dịu những chiếc dạ dày rỗng.
Có lần Tarzan ra đi, anh em ngồi trong bụi dài cổ đợi chờ. Nghe có tiếng sột soạt, mọi người mừng húm. Nhưng không…5 nòng súng đen ngòm chĩa vào đầu anh em. Thì ra bộ đội tưởng các thày là tàn quân (vì mặc đồ lính). Cuối cùng nói mãi, họ mới cho một thày về lấy giấy tờ. Tarzan chính là Trần Văn Tân.
- TRỘM CƠM: Những ngày vào làm ruộng trong Tân Yên, anh em bị cha gìa Chiểu - chánh xứ Tân Yên - ăn trộm cơm. Ngài đi lục túi dết của từng thày, lấy đi lon ghi-gô cơm độn khoai, độn bắp, thay vào là bọc cơm trắng. Lâu lâu mới được ăn cơm trắng, sao nó thơm, ngon và trơn, chưa kịp nhai đã trôi tuột vào bụng mất rồi.
Những ngày các thày gặt lúa, dân Gia Kiệm rủ nhau đi gặt giúp. Giờ cơm trưa các thày dọn cơm ra mời họ ăn nhưng không ai ăn cơm các thày. Họ đem lon ghi-gô ra xa, cũng lấy thìa khua như đang ăn cơm, nhưng bên trong chẳng có hột cơm nào. Họ chỉ ăn bữa sáng và bữa tối, nhất quyết không ăn cơm các thày.
Lớp Piox bên tường đài Mẹ Pieta, TĐN
- DĨ HUÊ: Thời đó món phân heo quí như vàng, vì trồng rau mà không có phân thì mất mùa cầm chắc trong tay. Cha Linh Hướng gọi việc đi lấy phân heo là Dĩ Huê, (từ Hán Việt là “lấy hoa”). Gác hai nửa thùng phi lên chiếc ba gác, mỗi sáng hai thày đẩy xe đi “dĩ huê”.Hôm nào lụm được phân hoai thì sướng như tiên. Vô phúc vớ phải phân tươi thì ôi thôi thực là thảm họa. Thúi um đã đành, còn bị chửi no nếu để phân văng vãi ra đường.
Hôm ấy thày Sơn đi “dĩ huê”. Xe cán phải cục đá, phân lỏng tung tóe ra, đổ vào lúa phơi ven đường. Thời đói kém, lúa gạo quí như vàng.Thày vội vàng xuống xin lỗi rối rít. Nhưng bà chủ lúa không nói gì, cứ đứng khóc.
- Sao bà không chửi chúng cháu mà lại khóc?
- Con thương các thày quá!
Họp lớp Piox tại Tông Đồ Nhỏ, Bạch Lâm